Keyingi yillarda mamlakatimizda korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida muhim tashkiliy-huquqiy islohotlar amalga oshirildi. Aholining huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini oshirishga, jamiyatda korrupsiyaga murosasiz munosabatni shakllantirishga yo‘naltirilgan tizimli choralar ko‘rildi.

Islohotlarni amalga oshirish doirasida fuqarolarning huquq va manfaatlari himoya qilinishini, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ochiqligini, jamoat va parlament nazoratini taʼminlash mexanizmlari takomillashtirildi, shuningdek, huquqni muhofaza qilish va sud organlari faoliyatining huquqiy asoslari isloh qilindi.

Shu bilan birga, iqtisodiyotni yana-da o‘stirish, xalq farovonligini oshirish, mamlakatda investitsiya muhitini yaxshilash borasidagi strategik vazifalarni hal etish korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida davlat siyosatining samarali amalga oshirilishini taʼminlash hamda korrupsiya ko‘rinishlarining sabab va shart-sharoitlarini bartaraf etish bo‘yicha yangi tizimli choralar ko‘rilishini taqozo qilmoqda.

Korrupsiyaga qarshi kurashish tizimi samaradorligini oshirish, eng yuqori darajadagi qulay ishbilarmonlik muhitini yaratish, mamlakatning xalqaro maydondagi ijobiy obro‘-eʼtiborini oshirish maqsadida, shuningdek, 2017 — 2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalarga muvofiq 16 banddan iborat "O‘zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini yana-da takomillashtirish chora-chadbirlari to‘g‘risida"gi 5729 sonli Prezident farmoni qabul qilindi. Mazkur farmonga muvofiq 2019-2020 yillarda korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha davlat dasturi va Korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha respublika idoralararo komissiyasi tarkibi tasdiqlandi.

Aholini ro'yxatga olish to'g'risida

Aholini ro'yxatga olish - bu mamlakat aholisining muayyan vaqtdagi “fotosurati”ni olish imkonini beruvchi umumdavlat miqyosidagi keng ko'lamli tadbir bo'lib, aholi to'g'risidagi ishonchli axborot manbai hisoblanadi.
Aholini ro'yxatga olish tadbiri - aholining yoshi, jinsi, milliy tarkibi, ma'lumot darajasi, nikoh holati, bandligi va boshqa tavsiflari haqida ma'lumotlar olishning yagona manbai bo'lib xizmat qiladi.
Aholini ro'yxatga olish qadimgi davrlarda ham bo'lgan. Eramizdan avvalgi 3800 yilda Qadimgi Bobilda, eramizdan avvalgi 435 yilda qadimgi Rimda hamda ilk bor qonunchilik asosida 1790 yilda AQShda aholini ro'yxatga olish o'tkazilgan. Aholini ro'yxatga olish tadbirlari asosan ikki maqsad uchun o'tkazilgan soliq to'lovchilar sonini aniqlash va harbiy janglar uchun yaroqli erkaklar sonini belgilash maqsadida
O'zbekiston hududida dastlabki aholi ro'yxati 1897 yilda o'tkazilgan, aholi soni 3,9 mln. kishini tashkil qilgan. Oxirgi marta esa 1989 yilda o'tkazilgan, aholi soni 19,8 mln. kishini tashkil qilgan.

Qorako'l tuman statistikasi.

Aholini ro'yxatga olish barchaga va har bir insonga daxldor

O'zbekiston Respublikasida iqtisodiy va ijtimoiy ma'lumotlarning aniqliligini ta'minlash va aholining yoshi, jinsi, milliy tarkibi, ma'lumot darajasi, nikoh holati, bandligi va boshqa tavsiflari haqida ma'lumotlarni o'rganish maqsadida O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 5 fevraldagi “O'zbekiston Respublikasida 2022 yilda aholini ro'yxatga olishni o'tkazish konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida”gi PF-5655-sonli Farmoniga muvofiq 2022 yilda aholini ro'yxatga olish tadbirini o'tkazish belgilandi. Ushbu farmoyish ijrosi yuzasidan chora tadbirlar ishlab chiqildi.
Aholini ro'yxatga olish - bu mamlakat aholisining muayyan vaqtdagi “fotosurati”ni olish imkonini beruvchi umumdavlat miqyosidagi keng ko'lamli tadbir bo'lib, aholi to'g'risidagi ishonchli axborot manbai hisoblanadi.
Aholini ro'yxatga olish tadbiri - aholining yoshi, jinsi, milliy tarkibi, ma'lumot darajasi, nikoh holati, bandligi va boshqa tavsiflari haqida ma'lumotlar olishning yagona manbai bo'lib xizmat qiladi.
Xalqaro statistiklarning Sankt-Peterburgdagi 1872 yilgi kongressida birinchi marotaba davlatlar har 10 yilda kamida bir marotaba aholini ro'yxatga olishni o'tkazishini tavsiya etgan.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2015 yil 10 iyundagi “2020 yilda aholi va uy-joy fondini ro'yxatga olish borasidagi prinsiplar va tavsiyalar” rezolyutsiyasiga tayanib, a'zo-davlatlarni 2020 yilda Butunjahon aholi va uy-joy fondini ro'yxatga olish dasturi doirasida kamida bir marotaba ro'yxatga olishni o'tkazishni qat'iy da'vat etadi.
Aholini umumiy ro'yxatdan o'tkazish tadbiri tarixiga nazar solsak, aholi sonini hisobga olishga bo'lgan ehtiyoj uzoq tarixga borib taqaladi.
Tarixiy manbalarga ko'ra, Qadimgi Xitoy, Misr, Gretsiya, Yaponiya, Rim va Eronda aholi hisobini yuritish to'g'risidagi ma'lumotlar mavjud.
Lekin aholini hisobga olishning maqsadi va uslublari juda sodda ko'rinishda bo'lib, hozirgi zamonaviy ko'rinishdan keskin farq qilgan.
Tartibli ko'rinishdagi aholini umumiy ro'yxatdan o'tkazish 1790 yilda AQShda o'tkazilgan, undan so'ng1800 yilda Shvetsiya va Finlandiyada, 1801 yilda Angliya, Daniya, Norvegiya va Fransiyada o'tkazilgan.
Aholini ro'yxatga olishning dolzarbligi nimada?
1. Har bir ma'muriy-hududiy birliklar kesimida ya'ni, viloyat, tuman, shahar, shaharcha va qishloqlardagi aniq aholi soni;
2. Respublikani iqtisodiy-ijtimoiy rivojlantirishda sohalar bo'yicha manzilli dasturlarning tayyorlanishi:
- ijtimoiy himoya bo'yicha;
- sog'liqni saqlash bo'yicha;
- investitsiya bo'yicha;
- madaniyat bo'yicha;
- turizm bo'yicha
- maktabgacha ta'lim va maktablar qurish bo'yicha;
- yo'l qurilishi va infratuzilma bo'yicha;
- boshqa sohalar bo'yicha.
3. Jon boshiga yalpi hududiy va yalpi ichki maxsulot hamda boshqa ijtimoiy-iqtisodiy ko'rsatkichlarni shakllantishish uchun.
4. Ilmiy izlanishlarda foydalanish.
5. Milliy barqaror rivojlanish maqsadlari bo'yicha indikatorlarning shakllanishi.
6. Xalqaro reytinglarda Uzbekistonning o'rnini oshirish.
7. Barcha darajadagi demografik holatlar ya'ni, aholining yoshi, jinsi, millati, kam sonli aholisi bor millatlar, ma'lumot darajasi, nikoh holati, bandligi va boshqa tavsiflari.
8. Hozirgi demografiyani aniq hisobi va kelajakdagi prognozi.
9. Respublika, viloyat va tuman darajasidagi byudjetlarni aniq shakllantirish.
10. Tuman, shahar, viloyat va respublikada uy-joyga bo'lgan extyojni aniqlash.
11. Xorijiy investorlarni jalb qilish uchun.
12. Uzoq va chegaradosh hamda chegaradan tashqari hududlar aholi ma'lumotlarini aniq hisobini shakllanishi.
13. Boshqalar uchun xizmat qiladi.

Olot tuman statistika
bo'limi boshlig'i: N.Jumaev

Aholini ro`yxatga olish ishlariga tayyorgarlik ko'rilmoqda.

Respublikamizda iqtisodiy va ijtimoiy ma'lumotlaring aniqliligini ta'minlash va axolinig yoshi, jinsi, milliy tarkibi, ma'lumot darajasi, nikoh holati, bandligi va boshqa tavsiflari haqida ma'lumotlar maqsadida O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 5 fevraldagi “O'zbekiston Respublikasida 2022 yilda aholini ro'yxatga olishni o'tkazish konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida”gi PF-5655-son Farmoniga muvofiq respublikamizda 2022 yilda aholini ro'yxatga olish tadbirini o'tkazish belgilandi.
Aholini ro'yxatga olishni o'tkazish bo'yicha turli tadbirlar o'tkazilmoqda. Xususan, joriy yilning 24 sentyabr kuni Jondor tumani hokimlik binosida bo'lib o'tgan seminarda statistika, tashkilot va korxona rahbarlari, yer resurslari va kadastr bo'limi hamda o'zini-o'zi boshqarish organlari vakillari ishtirokida aholini ro'yxatga olishga tayyorgarlik ko'rish ishlari haqida fikr-mulohaza yuritildi. Tadbirda so'zga chiqqanlar aholi soni bo'yicha aniq va yaxlit ma'lumotlar ularni ro'yxatga olish asosida olinishi, bu aholining yoshi, jinsi, milliy tarkibi, ma'lumot darajasi, nikoh holati, bandligi va boshqa tavsiflar bilan belgilanishi haqida gapirdi.
Shuningdek o'tkazilgan tadbirda viloyat statistika boshqarmasidan tashrif buyrgan masul xodimlar so'zga chiqib aholini ro'yxatga olishda vazirlik va idoralar, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari, tegishli komissiyalar rahbarlari farmonda nazarda tutilgan vazifalarning o'z vaqtida, to'liq va sifatli bajarilishi borasida so'z yuritdi.
Tashkil etilgan seminarda aholini ro'yxatga olishni tashkil etish va o'tkazishda jismoniy hamda yuridik shaxslarning ishtiroki, ular mehnatiga haq to'lashning aniq mexanizmlari borasida fikr-mulohaza almashildi. Aholini ro'yxatga olishga tayyorgarlik ko'rish va uni o'tkazish bo'yicha ishlarni aniq chora-tadbirlar asosida bajarish va bu borada mas'ul ijrochilar malakasini oshirish xususida to'xtalib o'tildi.
Tadbirda aholini ro'yxatga olishni o'tkazishga vakolatli organ hamda boshqa davlat va xo'jalik boshqaruvi organlari, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari o'rtasidagi o'zaro hamkorlikni muvofiqlashtirish masalari haqida fikr-mulohaza bildirildi.
Shuningdek, aholini ro'yxatga olishga tayyorgarlik ko'rish ishlari yuzasidan tumanning boshqa tashkilotlarida jumladan, maktablarda, qishloq vrachlik punktlarida, maktabgacha ta'lim bo'limlarida shuningdek tumanda mavjud korxonalarda ham tuman statistika bo'limi xodimlari tomonidan seminarlar tashkil etilmoqda.

Jondor tuman statistika
bo'limi bosh mutaxassisi S.Farmonov